In de ban van Bowie

Eén week en één dag geleden stond de wereld op zijn kop. David Bowie, a star man, was plotseling overleden. Overal op het nieuws, op internet, op televisie geschokte fans, ontdaan vertellend over hoeveel Bowie in hun leven had betekenend. Ik stond er zelf versteld van hoeveel zijn overlijden me afgelopen week bezig heeft gehouden. Want als ik eerlijk ben, kon ik mezelf in de verste verte geen Bowie-fan noemen. Ik kende een paar van zijn nummers, wist dat hij veel meer was dan een mainstream popsterretje, maar veel verder dan dat reikte mijn kennis niet. Dat wil overigens niet zeggen dat ik zijn muziek slecht vond, of andere negatieve gedachtes over hem had. Nee, het zat gewoon niet in mijn systeem om me erg in zijn muziek te gaan verdiepen.

Dat was tot die vrijdag.


Bowies negenenzestigste verjaardag. De hele muziekwereld was in rep en roer om zijn nieuwe album wat die dag was uitgekomen, onder de naam Blackstar. Misschien was het allemaal wel aan me voorbijgegaan, als mijn vader diezelfde dag nog de cd niet had gekocht. Gefascineerd zat ik te luisteren. Blackstar is een plaat waar je niet helemaal je vinger op kunt leggen. De nummers zijn enigszins verwarrend, hier en daar een beetje duister zelfs. Om niet te spreken over de videoclips bij twee van de nummers. Bowie als zingende priester op een vreemde planeet, omgeven door als bezeten dansende mensen (Blackstar). Bowie geblinddoekt in een ziekenhuisbed, zijn armen omhoog naar de hemel reikend  (Lazarus). Het heeft iets vervreemdends. Een beetje beangstigend, en tegelijkertijd heel kwetsbaar. "Wat is 'ie oud geworden," grapte m'n vader nog, terwijl de videoclip van Lazarus bekeken. Wat het eigenlijk te betekenen had, kwam niet eens in ons op. Bij niemand.

Maar nog voor de fanatieke fans hun analyses en theorieën op de nummers los konden laten, kwam die maandagochtend in een harde klap de verklaring voor dit alles. Leverkanker, al anderhalf jaar. En niemand die het wist. Blackstar veranderde plotseling van succesvolle nieuwe release tot openbaar testament. In bijna elk nummer van het album weerklinkt op een bepaalde manier wel zijn levensstrijd. Soms tussen de regels door, soms zo duidelijk dat je je afvraagt waarom we het niet allemaal aan zagen komen. Dat laatste vind ik ook wel weer logisch. Als iemand nog leeft en niet bijzonder oud is, ga je diegene ook niet zomaar voor dood verklaren. Zelfs al schrijft 'ie nog zulke veelbetekenende teksten.

Al die duidelijke verwijzingen naar zijn ziekte en een naderende dood, maken ook dat ik het plotseling zo'n ontzettend aangrijpend album vind. Met alle kennis van het nieuws van afgelopen week, schiet ik haast vol bij het kijken van Lazarus. De tekst alleen al. Hieronder het eerste couplet.

Look up here, I’m in heaven
I’ve got scars that can’t be seen
I’ve got drama, can’t be stolen
Everybody knows me now

Een reflectie op zijn leven? Hij zegt het al zelf: wat hij allemaal bereikt heeft, kan niemand hem nog ontnemen. Die scars laat ik over aan eigen interpretatie...

In het nummer Sue (Or In a Season of Crime), zingt hij vervolgens:

Sue, the clinic called
The x-ray’s fine
I brought you home
I just said home 

"De scan zag er goed uit", een momentje van licht tijdens een zware strijd. Het staat in een schrijnend contrast met het nieuws van vorige week. Toen ik laatst zelfs las dat dat radiologen "black stars" als termen voor verdachte plekjes op scans gebruiken, paste dat pijnlijk goed in het geheel...

Dan heb je nog die woordspeling in het nummer Dollar Days. Hoewel "I'm dying to ..." een heel normale uitdrukking om te zeggen dat je iets heel graag wilt, hoef je er maar één o aan vast te plakken en het heeft een compleet andere betekenis. Het kan haast niet anders dat Bowie er zelf ook mee heeft gespeeld.

I’m falling down
Don’t believe for just one second I’m forgetting you
I’m trying to
I’m dying to

Blackstar lijkt een bewust eindhoofdstuk, al was hij het liefst nog jaren doorgegaan. Het is duidelijk dat hij er zelf een punt achter wilde zetten. Niet overvallen te worden door de dood. Dat hij dat voor de hele wereld verborgen wilde houden, is meer dan begrijpelijk. "I can't give everything away" zingt hij nog in het laatste nummer van het album. Een heel universum laat hij al aan ons achter. Nu mag hij rusten tussen de sterren.

Klik hier voor de videoclip van Lazarus.

Klik hier voor de videoclip van Blackstar.